Bir kuruluşun faaliyetlerini içinde yürüttüğü; hava, su, toprak, doğal kaynaklar, bitki topluluğu (flora), hayvan topluluğu (fauna) ile insanları da ihtiva eden ortam ve bunun arasındaki ilişkiye "çevre" denilmektedir.

İnsanın içinde bulunduğu ve birlikte yaşadığı bu çevrenin, gelişen teknoloji ve sanayi sonucunda giderek yok olduğu göz ardı edilemez bir gerçektir. Artan dünya nüfusu, teknolojinin baş döndürücü gelişim ve ilerleme hızı, yaşam alanlarındaki daralma, doğal çevrenin tahribatı, gürültü, hatalı uygulamalar, bilgi eksikliği ve eklenebilecek birçok nedenle çevre kirliliği, son yıllarda insan yaşamını ve yaşam kalitesini tehdit eden en önemli sorunlardan birisidir.

20 inci yüzyılın ikinci yarısından itibaren insanlığı tehdit eden problemlerden birisi haline gelen çevre sorunları ve kirliliği, sanayileşmenin sonucunda iyice hissedilir hale gelmiştir. Önceleri sadece kirlenme olarak algılanan ve uluslararası boyut kazanmadan yerel özellik taşıyan çevre sorunları, gün geçtikçe hızla çoğalmış, yerellikten kurtulup tüm dünyanın sorunu olmuştur. İşte bu noktada insanlığın çevreye verdiği zararı azaltmak için çevre standartları, çevreye yönelik ulusal ve uluslararası yasal mevzuatlar uygulamaya alınmıştır. Bu kapsamda çevrenin korunmasına yönelik olarak Uluslararası Standartlar Organizasyonu (ISO) tarafından yayımlanan standart serisine ISO 14000 serisi denilmektedir.

Genel tanımlamalara ayrı ayrı bakarak ISO 14001:2004 Çevre Yönetim Sistemini(ÇYS yada İngilizce ismi ile EMS) tanımlayalım:

1.Çevre Yönetim Sistemi, organizasyonun çevresel yükümlülüklerini yerine getirmek amacıyla yürüttüğü sürekli planlanma, uygulama, gözden geçirme ve geliştirme faaliyetleri çevrimidir.
1.1.Çevresel performans, ilgili tarafların görüşlerini ve çıkarlarını dikkate almaz. Bu nedenle, iyileştirme fırsatları, sadece olumsuz çevresel etkilerin azaltılması konumundan organizasyonların faaliyet ve davranışları üzerinde eğitimin ve toplumsal katılımın etkilerinin de dahil edilmesine doğru genişlemektedir.
1.2.Etkin bir ÇYS kolay oluşmamaktadır. Etkin bir ÇYS, süregelen bir yönetim desteğine ihtiyaç göstermektedir.  Atölye çalışanlarının katılımı, ÇYS’nin başarısı için elzemdir.
Etkin çevre yönetiminin anahtarı, bir organizasyonun çevresel çabalarının planlanmasında, kontrolünde, ölçümlenmesinde ve iyileştirilmesinde sistematik bir yaklaşımın kullanımıdır.
Diğer bir tanımda da:
2.Doğal yapı ve çevre özelliklerinin korunması için yapılan bir çalışmadır. Duyarlı ve uygun bir çevre yönetim sisteminin ne şekilde oluşturulması ve  geliştirilmesi gerektiğini belirleyen, tüm işletmelere uygulanabilen uluslararası bir standarttır. İşletmelerin faaliyetleri nedeniyle çevreye verdiği zararları minimize eden, hammadde ve enerji tüketimini azaltarak finansal açıdan yarar sağlamalarına destek olanuluslar arası kabul gören  bir standarttır.

ISO14000 Standartlar ve Kılavuzlar Ailesi
ISO14000 standartlar ailesi, tüm dünyadaki organizasyonların kendi özel durumlarında pratik olarak uygulanabilecek uluslararası kapsamda, olumlu çevresel uygulamalar üzerinde global görüş birliğini yansıtmaktadır. Tüm ISO14000 ailesi, kendi çevresel unsurlarını kontrol etmek ve kendi çevresel performanslarını iyileştirmek konusunda gerekli yönetim araçlarını sağlamaktadır. ISO14000 standartları, karşılıklı olarak destekleyici nitelikte olmakla birlikte, birbirlerinden bağımsız olarak kendi çevresel hedeflerine ulaşmada da kullanılabilirler.
ISO 14001’denetim ayrı olarak, ISO 14000 standartlar serisine dahi birçok başka çevre yönetim standartları da bulunmaktadır. Bu standartların tanımları, ISO’nun ISO 14000 Uluslararası Standartlar Ailesi (The ISO 14000 Family of International Standards) yayınında bulunabilir.

ISO 14001:2004 ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ NASIL ÇIKMIŞTIR?

Çevre Yönetim Sisteminin Gelişimi
Uluslararası Çevre Standardına Olan Gereksinim

Çevre yönetimi ve/veya kontrolü aslında yeni bir konu değildir. Şirketler ve organizasyonlar, uzun yıllar boyunca, operasyonlarının bugün artık çevresel konular olarak nitelendirilen belirli yönlerinin izlenmesi ve kontrolü için birçok teknik prosedürleri kullanmışlardır. Örneğin, hem envanter/finans amaçlarıyla ve hem de atık inleri ve yasal gereksinimlere uygunsuzluk durumundaki cezalardan kaçınmak amacıyla, şirketin atık suları sistematik olarak gözlemlenmiştir. Çevre performansı açısından olumsuz bir imaja sahip bir kimya endüstrisi kendisini protesto gruplarının ve medyanın baskısı altında bulmaktadır.
Çevre, ilk kez 1980’li yılların ortalarında, organizasyonların bir çevre politikası oluşturmaları ve maliyetleri nedeniyle kaynak (para ve insan) ayırmaları durumunda, bunun olumlu etkilerini  görmek istediklerinde dikkate alınmaya başlandı.
Ulusal ve uluslararası düzeylerde, hükümetler süratle, aynı zamanda çevresel açıdan aynı hassasiyeti göstermeyen uluslararası rakiplere kapıları kapatmak anlamına da gelen, bu konudaki standartları koyarak gerekli yasaları çıkarmışlardır ve çıkarmayı sürdürmektedirler.
Uluslararası çevre konuları kapsam, çeşitlilik ve karmaşıklık açısından da hızla büyümektedir.  Bugün artık Dünya Ticaret Örgütü (WTO - World Trade Organization) olarak bilinen Genel Tarifeler ve Ticaret Anlaşması (GATT - The General Agreement of Tariffs and Trade), çevresel konuları uluslararası ticaret düzeyinde ele almak üzere, daha önceki çevre komitelerini yeniden oluşturmuştur. Çevresel sivil toplum örgütleri (STO’lar), etkileri toplumu olumsuz yönde etkileyebilecek kamu ve özel sektör projelerini gözden geçirme konusunda dikkatlerini yoğunlaştırmaktadırlar.

Sonuç olarak;

ISO 14001 Standardı, çevreye verilen zararın en aza indirilmesi için oluşturulmuş bir standarttır.
ISO 14001 uygulamaları, genel olarak mevzuat yükümlülüklerin karşılanması ile paralellik gösterir.
ISO 14001, bir ürün standardı değildir, ne üretildiği ile değil nasıl üretildiği ile ilgilenir.
Sektör ve ölçek gözetmeksizin her işletmeye uygulanabilen ve gönüllük esasına dayalı bir yönetim sistemidir.

ISO 14001'İN FAYDALARI

Ulusal ve uluslararası yasal mevzuatlara uyum sağlanır.
İzin ve yetki belgelerinin alınmasını kolaylaştırır.
Ulusal ve uluslararası alanda itibar kazandırır.
Çevre etkilerinden kaynaklanan maliyetler düşer.
Doğal kaynakların etkin kullanımı sonucunda masraflar azalır verimlilik artar.
Müşteriye, çevre yönetimi için bir yükümlülük altına girildiği güvencesinin verilmesiyle, müşteri güveni artar.
Mesuliyetle sonuçlanan olayları azaltır dolayısıyla mali sorumluluk sigortası maliyetlerini düşürme potansiyeli sağlar.
Şirket faaliyetlerinden kaynaklanan kirlilik, kaynaktan başlayarak kontrol altına alınır ve kirlenme azaltılır.
Potansiyel tehlike durumlarının belirlenmesi sayesinde acil durum ve kazalara karşı hazırlıklı olunduğundan kayıpla sonuçlanan olaylarda azalma görülür.
İşyeri kalitesinin dolayısıyla işçi moralinin yükselmesi sağlanır ve işletmeye bağlılık artar.
Personele verilen eğitimler sayesinde çalışanlarda çevre bilincinin artması sağlanır.
Yeşil üretim süreçlerinin önemli olduğu pazarlara girmeyi kolaylaştırır.

ISO 14001 Standardı'nı kimler kullanabilir/uygulayabilir?

Uluslararası ve ulusal piyasada kendine saygın bir yer tutmak isteyen kuruluşlar için neredeyse bir ürün ve hizmet pasaportu gibi algılanmaya başlanan ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi'ni başta endüstriyel kuruluşlar ve kamu kuruluşları olmak üzere, ürün ve hizmet sağlayan tüm kuruluşlar ve üreticiler uygulayabilir.

ISO 14001 STANDARDI'NIN PRENSİPLERİ

ISO 14001, 5 temel prensip üzerine inşa edilmiş bir standarttır. Bunlar:

1) Çevre politikası: Kuruluşlar öncelikle çevre politikasını oluşturmalıdırlar. Çevre politikası oluşturulurken, (a) politikanın faaliyet, ürün ve hizmetlere uygunluğunu, (b) sürekli gelişmeyi ve kirlenmenin önlenmesi hakkında taahhütleri, (c) çevre mevzuat ve yasal düzenlemelere uyulacağını, (d) çevre amaç ve hedeflerinin belirlenip, gözden geçirilmesindeki sorumlulukları, (e) çalışanların katılımının sağlanmasını ve (f) istenildiğinde gösterilmek üzere kamuoyuna açık tutulduğunu, içerdiğine dikkat edilmelidir.

2) Planlama: Kuruluşlar çevreye verdikleri tüm etkileri belirlemeli ve bunlar içinden çevreye etkisi önemli olanları tespit ederek kontrol altında tutma ve sürekli iyileştirme çalışmaları yapmalıdırlar. Çevresel etkiler öncelikle çevre mevzuat ve yasal düzenlemeler ile karşılaştırılmalı ve uyumları sağlanmalıdır. Çevresel etkiler aşağıdaki başlıklarda toplanabilir: (Wilson, Sasseville, 1999)
Havaya emisyonlar,
Suya deşarjlar,
Toprağa atıklar (katı ve tehlikeli atık),
Kaynak tüketimleri (su, elektrik, fueloil, motorin, hammadde vb.).

Kuruluş sürekli gelişmeyi sağlamak için Çevre Amaç ve Hedefleri oluşturmalı, bu amaç ve hedeflere erişmek için ise projeler belirlemelidir. Projeler, Çevre Yönetim Programı çerçevesinde tanımlanmalı, proje mevcut durumu ve hedefleri, sorumlu kişileri, gerekli kaynaklar ve bitiş tarihi belli olmalı ve takip edilmelidir.

3) Uygulama ve faaliyetler: Çevre yönetiminin etkinliğini sağlamak amacıyla, yetki ve sorumluluklar tanımlanmalı, ÇYS'nin yönetim temsilcisi belli olmalıdır. Kuruluş çalışanlarına gerekli eğitimleri vermeli, iç ve dış iletişimin sağlanması için yazılı bir sistem oluşturulmalıdır. ÇYS'nin El Kitabı, Prosedürler ve Talimatlardan (operasyonel, acil durum, kontrol vb.) oluşan dokümantasyonu hazırlanmalı, uygulanması sağlanmalıdır. Çevre açısından önemli etkilere sahip birimler belirlenmeli, buradaki çevresel etkileri ortaya çıkarabilecek parametreleri kontrol altına almak için talimatlar oluşturulmalıdır. Kuruluş potansiyel acil durum ve kazaları belirlemeli, bunlara karşı yapılacak faaliyetler için hazırlıklı olmalıdır.

4) Kontrol etme: Kuruluş önemli çevresel etkileri olabilecek işlem ve faaliyetleri izlemek ve ölçmek için yazılı bir metot belirlemeli ve devamını sağlamalıdır. Ölçme aletlerinin kalibrasyonları takip edilmeli, kayıtları tutulmalıdır. Herhangi bir uygunsuzluk durumunda düzeltici ve önleyici faaliyetlerin yapılması ve takibi için bir sistematik oluşturmalıdır. Çevre ile ilgili kayıtlar saklanmalıdır. ÇYS'nin ISO 14001'in şartlarına uyup uymadığı ve uygun bir şekilde devamının sağlanıp sağlanmadığı denetimler ile ortaya konmalı ve üst yönetime denetim sonuçları bildirilmelidir.

5) Yönetimin gözden geçirmesi: Kuruluşun üst yönetimi ÇYS'nin uygunluğunu, yeterliliğini ve etkinliğini belli periyotlarda tanımlanmış kriterleri dikkate alarak gözden geçirmeli ve bu gözden geçirmenin kayıtları tutulmalıdır. Belirlenen uygunsuzluk, eksiklik veya geliştirme için faaliyetler planlanmalı ve takip edilmelidir.